به دلیل شیوه خاص زندگی براکیوزروس سوراخ های بینی این جانور برروی یک برآمدگی دربالای سرش قرارداشت به این ترتیب میتوانست طوری خودرادرآب پنهان کند که فقط سوراخهای بینی اش پیدا باشد.
این جانور اغلب ازگیاهان آبزی تغذیه میکرد.اودرآب می ایستاد ومی چرخید وفقط برای تخمک گذاری به خشکی می آمد . به نظر میرسد که این روش زندگی حتی برای دایناسورها هم یکنواخت وکسل کننده بوده باشد.
به حال دانشمندان امروز دیگربه زندگی یکنواخت این جامور اعتقاد چندانی ندارند.آنها به این مسئله استناد میکنند که سوسماربازوپا حدود ۱۵ متر ارتفاع داشته است این بدان معنی است که اگراین جانور تا سئراخهای بینی خود درآب فرومیرفت سینه وشش هایش حدود ۱۲ مترزیر آب قرارمیگرفت .ولی دراین عمق آب چنان فشاری دارد که تنفس برای مدت طولانی تقریباً غیر ممکن است . البته انسان میتواند حتی خیلی بیشتر ازاین عمق نیز درآب فررود , ولی شناگری که چنین کاری میکند تنفس نمیکند بلکه هوا را درشش های خود نگاه میدارد.
براکیوزروس دراواخر دوره زوراسیک پدید آمد ودراوایل دورره کرتاسه نابود شد .بنابراین دوران زوال این جانور همزمان بادوران شکوفائی وتکامل دیگردایناسورها بود.
یکی دیگر ارهیولاهای این زیر راسته دیپلودوکوس نام داشت که معنی آن دوالواره است .اگرانسان به این جانور بنگرد متوجه میشود که گردن دراز ودم بلند آن به دوالوار بلند شباهت دارد. دیپلودوکوس با ۲۸ متر طول تنها کمی کوتاهتراز براکیوزروس بود ولی درعوض بسیارسبکترازآن بود.این جانور غول پیکر فقط ۴۰ تن وزن داشت زیرا ستون فقرات وهمه استخواهنهای دیگربدنش توخالی وپوک بود. به جز چهرپای ستون مانندش – توخالی بود.استخوانهای پای این جانور توپر بود چون بایستی وزن بسیار زیادش را (حدوداً معادل وزن ۵۰ دستگاه اتومبیل پیکان ) تحمل میکرد.
هریک از پاهای دیپلودوکوس پنج انگشت داشت که سه انگشت وسط دارای چنگالهای شاخی بود.دوانگشت جانبی دیگر درپوشش مقاوم بزرگی قرارداشت .به همین دلیل این جانور رافیل پا میخوانندو هریک ازپاهای جلودارای یک چنگال بود که برروی انگشت شست قرارداشت .این چنگال مانند یک قلاب ازلیز خوردن جانور برروی گل ولای جلوگیری میکرد.
● خطرناکترین جانور دوره زوراسیک کدام بود؟
دردوره زوراسیک (۱۹۰ تا ۱۳۶ میلیون سال قبل ) الوزروس که ازدایناسورهای زیرراسته تروپود ها بود فرمانروای بی رقیب تمام موجودات زنده خشکی به شمار می آمد.این حیوان فقط ازگوشت دیگر دایناسورها تغذیه میکرد .طول بدن او ازنوک دم تا آرواره های بسیار بزرگش ۱۱ متر – یعنی تقریباً به اندازه یک اتوبوس بزرگ بود. این جانور برروی پاهای عقبی سنگین ونیرومندش راه میرفت .چون وزن الوزروس حداقل دوتن بود مطمئناً خیلی چالاک نبود .ولی بازهم به نسبت چالاکترازبسیاری ازطعمه های خود محسوب میشد.دم بلند وکلفتش به اوکمک میکرد که براحتی روی دوپا راه برود.
هرچند که تعدادی ازدایناسورهای گیاهخوار بسیاربزرگتر وسنگین تر ازالوزروس بودند , نمی توانستند دربرابر این جانور ازخوددفاع کنند. به این دلیل آنها ترجیح میدادند که تقریباً به طور دائم درآب زندگی کنند تا ازدست این درنده خطر ناک درامان باشند.

هنگامی که الوزروس جانوری راتکه تکه میکرد وپس از خوردن آن برای هضم آن چرت میکرد به خوابی کوتاه فرومیرفت ,دیگرگوشتخواران کوچک گرد میآمدند تاآنچه ازهیولا باقی گذاشته بود بخورند.یکی ازاین جانوران کومپسوگناتوس بود که فقط ۳۰ سانتمتر طول داشت وکمی بزرگتر از یک مرغ نبود وکوچکترین دایناسور گوشتخوار به شمارمی آمد.
این درنده کوچک ازسوسمارهای پرنده کوچک ونیزازحشرات به عبارت دیگرازجانوران گریز پا وچست وچالاک تغذیه میکرد. این جانور با پاهای بلندی که مناسب دویدن ودستهای کوچکی مناسب چنگ زدن بود, به بهترین وجه بااین نوع زندگی سازگاربود .احتمالاً پیشینیان پرندگان شکل وشمایلی مشابه این جانور داشتند ولی بازوهایشان بلندتر بوده است .
● چرا پسیتاکوزروس منقاری شبیه منقار طوطی داشت ؟
یکی ازپیشینیان سراتوپس ها پسیتاکوزروس ( سوسماری طوطی منقاری ) بود که دراوایل دوره کرتاسه می زیست .این جانور بخاطر منقار قلاب مانندخود که شبیه منقارطوطی بود به این نام خوانده شد.
ازاین جانور دومتری دوره کرتاسه اسکلتهای کامل وسالم فراوان وتک استخوانهای زیادی درمغولستان به دست آمده است .این نوع دایناسور دراواخر دوره آغازین کرتاسه پدید آمد دراین دوره بسیاری اردایناسورهای گیاهخوار مجبور شدند که نوع غذای خودررا تغییر دهد .چرا که علاوه بر گیاهان هاگدار( ازقبیل سرخس ها دم اسبیان وپنجه گرگیان ) گیاهان گلدارنیز رشد ونموکردندوفراوان شدند.

درپی این تغییرات شرایط گیاهی دربرخی از اورنیتوپپودها یک دندان برنده وتیز تکامل یافت وآرواره ها عضلات آرواره هانیرومند تر شدتا این جانوران بهتر بتوانند با دندانهایشان شاخه هارا قطع کنند.به این ترتیب سپر محافظ گردن , یعنی نشانه بارز زیرراسته سراتوپس ها نیز پدید آمد .احتمالاً این نشانه درابتدا سپر محافظ نبود بلکه نقطه اتصال ماهیچه های نیرومند آرواره ها به شمار می آمد.این دایناسوربرای تغذیه ازموادگیاهی سخت ترومقاومتر به این آرواره ها احتیاج داشت .
نخستین سراتوپس واقعی یعنی پروتوسراتوپس , تاکنون فقط درمغولستان پیداشده است . نام یونانی این جانور به معنی نخستین شاخدار است . البته این جانور دومتری اصلاً شاخ نداشت , ولی چون نیای همه اعضای خانواده دایناسورهای شاخدار به شمار می آید این نام را به اوداده اند.
● آخرین دایناسورهائی که پدید آمدند ازکدام گروه بودند؟
پروتوسراتوپس وخانواده اش , آخرین دایناسورهائی بودند که درروی زمین ظاهرشدند.این جانور برروی چهارپای کوتاه راه میرفت وشکم خودرا کاملاً نزدیک به زمین نگاه میداشت . این حیوان بدنی مانند سوسمار پهن وچهارشانه وسری فوق العاده بزرگ با منقاری همچون منقار طوطی داشت .این منقار قلاب مانند روی آرواره فوقانی وبرآمدگی بینی رشد کرده بودگردن وشانه های این جانور یقه استخوانی بزرگی داشت .با اینکه طول بدن اودومتربود ارتفاع پشتش بیشتراز۷۵ سانتی مترنبود وکمی بلندترازیک سگ به نظر میرسید این حیوان تقریباً دوتن وزن داشت .
پروتوسراتوپس برای ماآشناترین دایناسوراست . مجموعه کاملی از تخم های این حیوان درمراحل مختلف پیداشده است .علاوه برآن اسکلت های فراوانی ازاین جانور به دست آمده است که با کمک آنها تمام مراحل رشد این دایناسور درموزه ها بازسازی وبه نمایش گذاشته شده است .
وقتی که پروتوسراتوپس ازتخم خارج میشد سر کوچکش فاقد یقه استخوانی چیین داربود. این صفحه استخوانی هنگامی که حیوان بزرگترمیشد دورگردن اوپدید می آمد. همانطور که میدانیم یقه استخوانی نقطه اتکا واتصال ماهیچه های گردن وآرواره ها بود. اماحسن دیگری هم داشت این عضو برای محافظت گردن نیز به کارمیرفت .درندگان برای کشتن طعمه خود نخست گردن آن را گازمیگیرند.

تئوریهای دیگر :

** فعالیت آتشفشانی بی اندازه زیاد که با باران اسیدی همراه شده، می توانسته آب و هوای زمین را به قدر کافی تغییر دهد تا ماشه یک انقراض دسته جمعی کشیده شود. آخر دوره کرتاسه زمان فعالیت تکتوینک (حرکات پوسته زمین) و به همراه آن فعالیت آتشفشانی بود. در آن زمان قاره عظیم پانگه آ از هم جدا می شد و قاره ها در جای امروزیشان قرار می گرفتند. فعالیت آتشفشانی خیلی زیاد، گرد وغبار و مواد شیمیایی اسیدی (مثل اسید سولفوریک) را به داخل جو پرتاب می کرد که باعث خنک شدن کره زمین و شاید انقراض دسته جمعی شده باشد.

** تغییرات در مدار زمین که می توانسته باعث خنک شدن زمین از نظر آب و هوایی شده باشد و به انقراض دایناسورها انجامیده باشد. در این شرایط، دایناسورها نمی توانستند خودشان را با سرما تطبیق دهند اما پستانداران خزدار می توانستند با این شرایط کنار بیایند. هنگامی که دوره کرتاسه روبه پایان می رفت سطح دریاها شروع به پایین رفتن کرد که باعث شد خشکی ها در همه قاره ها بیشتر از نظر فصلی و اختلاف دمای استوا و قطب ها تحت تأثیر قرار بگیرند.

** پستانداران تخم های دایناسورها را می خورند که همین ممکن است باعث انقراض دایناسورها در کرتاسه- ترتیاری شده باشد. این تئوری توضیح نمی دهد که چرا گونه های خیلی زیاد دیگری هم رو به انقراض رفتند یا چرا در لایه کرتاسه- ترتیاری از نظر شیمیایی ناهنجاری هایی هست .

** مقدار زیاد متان، جو زمین را تغییر می دهد (باعث اثر گلخانه ای می شود). منبع متان باید از رسوبات علف ها و جلبک های عمق دریا و یا نتیجه گوارش دایناسورهای گیاهخوار باشد.

** کم شدن خوراک دایناسورهای گیاهخوار و کم شدن امکان انتخاب شکار و غذا در دایناسورهای گوشتخوار به خاطر کم شدن دایناسورهای گیاهخوار می توانسته باعث گرسنگی دسته جمعی دایناسورها شده باشد.

تحقیقات جدید و تئوری های قدیمی : شهاب حجیم آسمانی عامل انقراض دایناسورها  بوده است .
دانشمندان با ارائه تئوری های متناقض جدیدی از برخورد یک شهاب آسمانی عظیم الجثه به زمین در ۶۵ میلیون سال پیش که منجر به از بین رفتن دایناسورها و بسیاری از گونه های جانداران شده، خبر دادند.

یک تیم تحقیقاتی از دانشگاه میسوری کلمبیا با آزمایش روی رسوبات سنگی به دست آمده از پنج قسمت مختلف اعماق اقیانوس اطلس از نظریه انقراض گروهی جانداران به وسیله یک شهاب آسمانی بزرگ و حجیم حمایت کردند.

دانشمندان معتقدند: یک شهاب آسمانی به عرض تقریبی ۶ مایل ۵/۶۵ میلیون سال پیش در اواخر دوران کرتاسه با زمین برخورد کرده است. تاثیر این برخورد بروز فاجعه زیست محیطی در سراسر جهان بوده به طوری که مقادیر زیادی صخره و گرد و غبار را در آسمان پخش کرده، تسونامی های بزرگی را خلق کرده، مواد آتش زای بسیاری را تولید کرده و سال ها زمین را در تاریکی فرو برده است.

در جریان این برخورد دایناسورها که ۱۶۰ میلیون سال بر زمین حکمرانی کرده بودند، محکوم به فنا شدند. همچنین خزندگان دریایی و هوایی، صدف های دریایی و بسیاری از گونه های پلانکتون های دریایی از بین رفتند. پرندگان نیز صدمات زیادی دیدند اما زنده ماندند. در این بین پستانداران جان سالم به در بردند و سرانجام حاکمیت زمین را از آن خود ساختند.

دانشمندان ۲۶ سال پیش یک رشته اریدیوم – فلزی نادر در زمین اما رایج در سنگ های آسمانی – یافتند که قدمت آن به اواخر دوران کرتاسه باز می گشت و از آن زمان به بعد نظریه برخورد سنگ فضایی بزرگ به زمین شدت گرفت. همچنین اکتشاف دهانه آتشفشان Chicxulub مربوط به همان دوره  از سوی دانشمندان به عنوان عامل از بین بردن بسیاری از جانداران در نظر گرفته شد.

اما گروهی از محققان دانشگاه “پرینستون” تئوری جنجالی دیگری را ارائه دادند مبنی بر اینکه آتشفشان Chicxulub در واقع قبل از نابودی دایناسورها رخ داده و بدین ترتیب عامل انقراض گروهی این جانداران نبوده است.

این دانشمندان اظهار داشتند: تکه های بزرگ صخره های فضایی به زمین برخورد کرده و به زندگی دایناسورها پایان داده است. هر یک از نمونه های سنگ های آسمانی یافت شده در نزدیکی دهانه آتشفشان مذکور احتمالا تحت تاثیر وقایعی چون زلزله و رانش زمین قرار گرفته است.

یک تئوری جدید :
امروزه نظریه ی بیماری دایناسورها پیشرفت دیگری داشته است و در قالب کتابی به نام، چه چیزی دایناسورها را آزرد؟ توسط انتشارات دانشگاه Princeton به چاپ رسیده است.
نویسندگان این کتاب، جرج و رابرت پینر(George and Roberta Poinar )(جرج یک جانور شناس در دانشگاه ایالت اورگن و یکی از موسسان سازمان بهداشت جهانی و مشاور بیماریهای مسری وعفونی است) متخصص در محافظت از حشرات دیرینه (باستانی) در فسیل صمغ درختان کاج (یک عنصر کلیدی مهم در فیلم پارک ژوراسیک) و همچنین متخصص در ساختار فسیل شده ی دایناسورهاست. در میان چیزهای دیگری که به آن دست آوردند، ساس ها، کنه ها، کرمها، حشرات گزنده و خیلی چیزهای کثیف و نامطبوع دیگری هم یافتند. انگلهای کوچک عفونی، نوعی کرمهای انگلی حلزونی، مگسهای گزنده وانواع مختلف چیزهای نامطبوع وکثیف دیگر از جمله انگلهای روده ای که به همان دوره ی زمین شناسی کرتاسه بر میگردد کشف کرده اند.
پوینارها(جرج و روبرتا پوینار)(Poinars) همچنین برخی از این حشرات را که، ناقل بیماریهای مالاریا و لیشمانیا هستند را از این فسیل ها استخراج کردند. از قرار معلوم این عوامل بیماری زای کنونی از همان موقع به این زمان رسیده است بر خلاف آنها دایناسورها بودند که همان زمان دوام نیاوردند و منقرض شدند.
نویسندگان این کتاب ادعا نمی کنند که همه ی دایناسورها در یک بیماری بزرگ همه گیر مرده اند بلکه اعتقاد دارند، تا اندازه ی زیادی ضعیف شدن آنها بر اثر بیماری های مداوم و همینطور دیگر حوادث و فجایع از قبیل حوادث طبیعی و آتشفشانها (همه اینها با هم) توانستند آنها را به طور کامل از پا درآورند.
پوینارها(Poinars) هنوز تا حدی نتوانستند در مقابل نمایشهای هالیوودی مقاومت کنند. یکی از نقل قولهای برجسته از این کتاب این است: بزرگترین حیوانات روی زمین یعنی دایناسورها در یک مبارزه ی میان مرگ و زندگی با حشرات برای بقا گیر افتادند.
دیگر تئوری که در زمینه دوره ی زمین شناسی کرتاسه مطرح شده است، مقاله ای است که در روزنامه Science، روز سه شنبه به چاپ رسید. از بسیاری از شواهد، این امری حتمی است که در آن دوره، جهان خیلی گرمتر بوده است (که به دلیل برخورد یک ستاره دنباله دار و شروع یک دوره یخبندان سریع دایناسورها از بین رفتند) حدود ۹۰ میلیون سال پیش در یک دوره زمانی که تورونیان(Turonian) نام گرفت همه چیز به طور بخصوصی از گرما برشته شدند در خیلی از جاهایی که سالها فوق گرم خانه(”super-greenhouse”) نام داشتند درجه حرارت سطح اقیانوسها تا ۱۰۰ درجه فارنهایت هم رسید و به همین دلیل بیشتر نهنگ ها به سوی آبهای قطب شمال پیشروی کردند.
بنابراین چگونه امکان دارد که در همان زمان در قطب جنوب کوههای یخی عظیمی وجود داشته باشد؟ کارشناسان آب وهوایی پاولو(Paleo) قبلا کمی از نشانه های این چیز عجیب وغریب را دیده بودند ،ولی مقاله جدید روزنامه ی Science به طور کاملتری به آن پرداخته است. آندره بارنمان(Andre Bornemann) از موسسه اقیانوس شناسی اسکریپس(Scripps) به همراه تعدادی از همکارانش از طریق تجزیه وتحلیل میزان ایزوتوپ اکسیژن ۱۸ – بر روی فورامینی فرا(Foraminifera) (نوعی پلانکتون) ، موجودات ریز و صدف دار دریا ،که در آن دوره ی زمانی میزانشان افزایش پیدا کرده بود اطلاعاتی بدست آوره اند.
این مشخص شد که وقتی آب دریا بخار شد و باز به زمین برنگشت (نشان دهنده این است که در جای دیگری به صورت منجمد گرفتار شده است)، باعث می شود که نسبت اکسیژن -۱۸ به اکسیژن -۱۶ در آب دریا تغییر کند (O-۱۸ سنگین تر است بنابراین کمتر بخار می شود). فورامینی فرا(Foraminifera) تاثیر گذار نبودند، آنها فقط اکسیژن را هر کدام به شکلی در داخل پوستشان جای می دهند.

آنچه که محققان کشف کرده اند، یک دوره چند صد هزار ساله است زمانیکه که صدف های فورامینی فرا(Foraminifera) با وجود کوه های یخی بطور فوق العاده ای به اکسیژن -۱۸ دست می یافتند. اگرچه تغییرات در دمای اقیانوس می تواند میزان اکسیژن را هم دگرگون کند، به هر جهت دمای سطح های پایین دریا را تغییر نمی دهد و اتفاقات در سطح بالای دریا هم مهم نیست. با این حال وجود ساکنین سطح پایین دریا یعنی فورامینی فرا نشان دهنده یک عدم توازن اکسیژن است که بر تاثیرات یخها دلالت می کند.
هیچ کس نمی تواند توضیح دهد که چگونه می توان کوههای یخی در یک دنیای بسیار گرم داشته باشید و اما تا کنون هیچکس نیز نتوانسته توضیح دهد که اصلا چگونه جهان به این گرمی شده است.

فرضیه‌های عجیب :